Na een historische piek in april vorig jaar (10.000 USD/ton) – ver boven de recordprijzen uit 2009 en 2011 (3.700 USD/t) – daalden de cacaoprijzen na Pasen (7.000 USD/t). Niettemin liggen ze nog altijd drie keer hoger dan vorig jaar, en zouden ze dat niveau verder aanhouden. Die prijsstijging – gedeeltelijk het gevolg van intense speculaties op de markt – weerspiegelt daarnaast een onevenwicht in het aanbod: een zorgwekkende trend op middellange termijn.
Een erg kwetsbaar aanbod omwille van het beperkte aantal producerende landen
75 % van de wereldproductie aan cacaobonen is terug te voeren op vier landen. Daarvan wordt meer dan 60 % in West-Afrika geproduceerd, wat de productie bijzonder gevoelig maakt voor economische en klimatologische schommelingen.
Voor 2024 wordt uitgegaan van een daling van 11 % in de wereldwijde productie
De redenen daarvoor lopen uiteen. Weerfenomenen (zoals El Niño), de uitbreiding van de plantages in volle zon (die tot de ontbossing bijdragen) en de gestegen oogstfrequentie deden meer parasieten en ziektes ontstaan. De chemische producten die daartegen werden ingezet, zijn schadelijk voor de bodem. Bovendien valt de productie lager uit door een veroudering van de plantages, die niet altijd volledig worden vervangen (omwille van de dalende inkomsten voor boeren). Na 15 jaar begint het rendement van een plantage te dalen.
Een geconcentreerde industrie
Vier bedrijven controleren zowat twee derden van de wereldwijde maalinstallaties en tien bedrijven (in geavanceerde economieën) hebben een marktaandeel van meer dan 40 % in suikerwaren. Die hyperconcentratie bemoeilijkt de komst van nieuwe spelers, gezien de hoge infrastructuurkosten voor maal- en verwerkingsinstallaties.
De vraag blijft toenemen …
In de afgelopen veertig jaar is de vraag verdrievoudigd, voornamelijk door een toename in Europa en de Verenigde Staten. Voor het seizoen 2023/2024 wordt een wereldwijde consumptie van 4,8 miljoen ton cacao voorzien (90 % in de vorm van chocolade). Negen Europese landen staan in de top 10, en met zowat 50 % van de vraag is Europa de belangrijkste consument van chocolade ter wereld.
… en de prijzen blijven wellicht hoog
Zonder tekenen van een correctie, blijven de prijzen van cacaobonen op middellange termijn wellicht hoog. De wereldwijde vraag zal dit jaar 4,8 miljoen ton bedragen, maar het aanbod haalt slechts 4,5 miljoen ton, met name omdat de twee belangrijkste producerende landen – Ivoorkust en Ghana, die in 2022 3,3 miljoen ton cacaobonen produceerden (goed voor 58 % van de wereldproductie) – hun productie niet aanzienlijk kunnen verhogen.
Ecologische uitdagingen op lange termijn
De levensduur van een cacaoplantage schommelt tussen 25 en 30 jaar. De productiviteit ligt het hoogst na 5 jaar,al begint die na 15 jaar te dalen, vaak tot onder de rentabiliteitsdrempel tijdens de 10 tot 15 volgende jaren.
Op dat moment hebben de boeren verschillende opties:
- Doorgaan met aanzienlijk minder inkomsten.
- De plantages vernieuwen (en dus gedurende 5 jaar niets kunnen oogsten).
- Nieuwe gronden bewerken of de teelt vervangen door palm- of rubberbomen.
Om cacaoplantages te kunnen heraanleggen, moeten braakliggende zones vaak worden gerooid om de ‘bosrente’ te kunnen optimaliseren. Ondanks de steeds strengere regelgeving rond bosbescherming, zou de toenemende vraag tot een toename in de bewerkte oppervlakte kunnen leiden en dus aanleiding kunnen geven tot meer ontbossing. Het proces wordt nog complexer doordat cacaoproducten na het malen nog moeilijk te traceren zijn.
